Theorie

Feedback geven en ontvangen als trainingsacteur

Feedback geven, vormt een essentieel onderdeel van het werk van een trainingsacteur. Dit terugkoppelen is concreet en op de praktijk gericht. Trainingsacteur’s werken vaak met tips en tops. Tops beschrijven wat goed ging in de communicatie van de deelnemer tijdens het spel. Tips zijn aandachtspunten om effectiever te communiceren. Met een theoretisch kader onderbouwt de trainer achteraf wat er tijdens het spel gebeurde. Maar zijn taken en die van de trainingsacteur overlappen elkaar regelmatig. De acteur kan vanuit verschillende invalshoeken feedback geven. Hieronder staan de belangrijkste beschreven.

Feedback geven tijdens het spelen

Een trainingsacteur kan met zijn spel feedback geven op het gedrag van de deelnemer. Op dat moment krijgt die op een directe manier – en in de betreffende situatie – informatie over wat zijn handelen bij het personage van de trainingsacteur teweeg brengt.

De trainingsacteur zegt bijvoorbeeld: ‘nu moet je niet zo gaan lachen, daar kan ik helemaal niet tegen.’ Of: ‘vind je het normaal om weg te kijken als ik je om hulp vraag?’. Of: ’hou toch eens op met dat tikken met je pen, ik word daar helemaal gek van!’ De trainingsacteur geeft voortdurend feedback, want hij reageert immers doorlopend op de deelnemer tijdens het rollenspel. Met ‘feedback geven tijdens het spelen’ wordt echter bedoeld dat de trainingsacteur expliciet kenbaar maakt wat hij denkt, voelt of beleeft bij het gedrag van de deelnemer.

Feedback geven vanuit het personage ofwel ‘in de rol’

Na een rollenspel kunnen trainingsacteurs eveneens terugkoppelen vanuit het personage dat ze speelden. Kenmerkend aan deze methode is dat de acteur hiervoor alle gedachten en gevoelens gebruikt die hij tijdens het rollenspel ook ervoer. Alsof het personage middenin een situatie wordt gevraagd om te vertellen wat er in hem omgaat. Als hij boos was, dan geeft het personage ook boos feedback.

De trainingsacteur zegt bijvoorbeeld: ‘vind je het gek dat ik kwaad ben? Die mafkees kijkt me geen enkele keer aan. Hier zit ik dan. Zo kan ik toch niet verder? Het kost me alleen maar klauwen met geld. En wat doet hij daar? Precies, een beetje ongeïnteresseerd staren naar zijn computertje. Alsof ik weer zon lastig geval ben.’ Een voordeel van deze methode is dat de deelnemer nadrukkelijk wordt geconfronteerd met de gevoelens en gedachten die zijn gedrag bij het personage heeft opgeroepen. Die worden niet altijd duidelijk tijdens het spel. Een keerzijde van de confrontatie kan zijn dat de deelnemer minder open staat om te leren.

Feedback vanuit het personage ofwel ‘in de rol’ (helikopterblik)

Trainingsacteurs kunnen vanuit hun personage ook feedback geven met een helikopterblik. Bij deze methode vertelt het personage eveneens na een rollenspel wat zijn gedachten en gevoelens waren bij het gedrag van de deelnemer. Alleen spreekt het personage nu vanuit een positie waarin hij afstand neemt van de gespeelde situatie van zojuist. Zo kan hij de inbreng vanuit de verte overzien. Het personage vertelt op een rustige manier, zonder de emotionele lading die hij tijdens het spel ervoer. De trainingsacteur antwoordt op de vraag wat het personage vond van het gevoerde gesprek bijvoorbeeld: ‘ja, ehm, weet ik niet. Vond het gewoon niks, eigenlijk. Weet ook niet waarom.’ Of: ‘vond het een heerlijk gesprek. Echt, zo warm, zo betrokken. Heerlijk gewoon.’ Of: ‘en toen begon hij zachter te praten. Dat vond ik heel prettig. Alleen keek hij me soms erg doordringend aan. Dat voelde voor mij vrij bedreigend.’ De feedback komt zo minder heftig over bij de deelnemer dan ‘in de rol’, het spel is al voorbij. Feedback krijgen van het personage heeft als nadeel dat die geen notie heeft van de communicatie context. Hij kan niet altijd duidelijk maken waarom hij iets ervoer.

Feedback vanuit jezelf ofwel ‘uit de rol’

Na een rollenspel kun je terugkoppelen vanuit jezelf. Een trainingsacteur bekijkt de spelsituatie dan met een helikopterblik, vanaf een afstand alles overziend.

Op de vraag wat de trainingsacteur vond van het gesprek, antwoord hij bijvoorbeeld: ‘Frans, mijn personage, voelde zich alleen in het gesprek. Omdat de medewerker weinig zei en ook niet leek te zien dat Frans zich rot voelde, wilde hij alleen maar weg. Frans had graag van je gehoord dat je zag dat hij zich verloren voelde.’ Of: ‘ik was als personage verbaasd dat je me op mijn nummer zette. Echt, mijn bedoelingen waren zuiver. Ik wilde juist behulpzaam zijn omdat ik je zo waardeer. En toen verraste je me met een standje. Als personage bleef ik beduusd achter’.

Nu heeft de trainingsacteur kennis over de achtergrond van de communicatie. Hij kan precies vertellen wat het personage dacht en voelde, en waarom. Sommige deelnemers ervaren het als een gemak als ze geen terugkoppeling van het personage zelf krijgen.

De sandwich methode

Binnen de trainingsacademie werken we veel vanuit de sandwich methode. De negative feedback accepteren is vaak lastig. Suggesties voor verbeteringen die als beleg op een sandwich worden geplaatst tussen twee positieve kritiekpunten in, vinden we meestal makkelijker te accepteren. Die zetten we daarom eerder om in ander gedrag.

Modellen

Zoals je kunt lezen, heeft alles wat een trainingsacteur doet te maken met een communicatie. Modellen die in trainingen veel gebruikt worden helpen je om betere feedback te geven, maar ook om gerichter je spel aan te kunnen passen op de leervraag van de cursist.