Verdieping*

Overlevingsmechanismen

Bewustzijn van je eigen gedrag, communicatie en lichaamshouding is ook van belang om te weten wat je gedrag bij anderen oproept. Welk gedrag kan leiden tot irritatie of strijd bij de ander. Bewustzijn van kennis en ervaring is tevens van belang als de deelnemers om willen leren gaan met hun reactie op stress en spanning. Na een basis training ‘omgaan met agressie’ willen deelnemers vaak verdieping in de persoonlijke verfijning van de professionele attitude. Door bewust te zijn van je eigen manier van communiceren en hoe je dit kunt beïnvloeden, kun je beter omgaan met agressie, lastig gedrag en emoties van anderen. Een agressie uiting is er altijd een (stress)reactie. We hebben gezien dat deze reactie deels bewust en deels onbewust plaats zal vinden. Dat deze reactie zowel mentaal, lichamelijk, fysiologisch en emotioneel is. We noemen dit primaire basisreacties of overlevingsmechanismen:

Overlevingsmechanismen:

• Vechten
• Vluchten
• Verstijven (Bevriezen)

Om tot professioneel handelen te komen dien je jezelf te kennen in deze basisreacties. Professioneel handelen kan worden aangeleerd en worden geoefend. Daarin is het van belang om geloofwaardig te zijn, daarvoor dient het professionele handelen ook dichtbij de persoon zelf te staan. Dan is het mogelijk tot verandering te komen. Verandering bij de deelnemer in de wijze van reageren op agressie en verandering van de klant omdat deze ruimte krijgt of begrensd wordt. 

Dit noemen we de gezonde reactie of de vierde V:

• Die van Verstandig of Verandering.

Als trainingsacteur maak je regelmatig mee dat deelnemers dit spanningsveld – tussen professioneel handelen en wat past bij jou als persoon – in de oefensituatie tegenkomen. Het is van belang dit te benoemen en met de deelnemer in de oefening op zoek te gaan wat past bij de deelnemer en wat past bij professioneel handelen in die situatie. 

Samenvatting

We hebben gezien dat de erkenning van de basisbehoeften (ben ik in beeld, invloed, gepaste afstand en nabijheid) essentieel is in het menselijke contact. Het ombuigen van weerstand vraagt om acties gericht op deze basisbehoeften. Deze behoeften zijn van belang voor medewerker en klant. We hebben uitvoerig stilgestaan bij agressie. Emotie gedreven agressie vraagt om een andere aanpak dan instrumentele agressie. Het onderscheid tussen feitelijk observeren en interpreteren is een voorwaarde voor heldere communicatie. Zelfkennis en bewustzijn leiden tot zelfcontrole.