Welke vormen van agressie zijn er?

We onderscheiden vier verschillende soorten agressie die je als trainingsacteur kunt neerzetten in je spel.

1. Frustratie/emotionele agressie
Bij deze vorm van agressie is de agressor gefrustreerd over een dienstverlening of procedure. Emoties en frustratie kunnen snel oplopen en er kan verminderde controle over het eigen gedrag ontstaan. Deze vorm kan snel leiden tot een uitbarsting van geweld.

Uitspraken die passen bij frustratie agressie zijn bijvoorbeeld:

‘Dit kan niet waar zijn!’
‘Ik weet niet meer hoe ik verder moet.’
‘Ik voel me klemgezet door jullie.’
‘De vorige keer was ik ook al de sjaak.’
‘Ik word totaal niet serieus genomen hier! Ik ben er kots-
misselijk van hoe dit loopt!’
‘Het is al de zoveelste keer dat beloftes niet nagekomen worden!’
‘Het is altijd wat met jullie, nooit gaat hier iets normaal!’

2. Instrumentele agressie
Bij instrumentele agressie wordt de agressie ingezet als instrument om het doel te bereiken. De agressor weet wat hij doet en heeft controle over zichzelf. Vaak is deze vorm van agressie op de persoon gericht.

Uitspraken die passen bij instrumentele agressie zijn bijvoorbeeld:

‘Hier ga jij spijt van krijgen..’
‘Jij stelt helemaal niets voor.’
‘Jij moet je bek houden! Geef me je baas. Nu!’
‘Jij werkt hier nog niet zo lang, hè…..?’
‘Jij moet en beetje uitkijken, vriend.’
‘Ik ben bevriend met je baas, die gaat dit niet leuk vinden.’
‘Ik dien een klacht in over jou als je niet doet wat ik zeg.’
‘Ik heb dit gesprek met jou trouwens opgenomen. Zal ik het even op Facebook zetten?’

3. Witte boorden agressie
Dit is manipulatieve vorm van agressie gericht tegen de ander, meestal om een uitzondering voor elkaar te krijgen, maar soms ook uit een (slechte) gewoonte. Deze agressie is altijd gericht op de ander. De insinuerende subtiele aanvallen zijn gericht op het ondermijnen van je deskundigheid of positie. De witteboordenagressor draait de macht om en wil regie houden. Door deze vorm van controle van de agressor ontstaat er bij de medewerker een gevoel van onmacht of verwarring.

Uitspraken die passen bij witte boorden agressie zijn bijvoorbeeld:

‘Het is ook lastig om je werk goed te doen, hè meisje.’
‘Je bent zeker vergeten waar ik het over heb?’
‘Doe jij nu maar gewoon wat ik graag, jongeman.’
‘Weet jij wel wie je tegenover je hebt?’

4. Onbeheerste/willekeurige agressie
Deze vorm van agressie kan spelen bij mensen met psychologische problemen zoals schizofrenie, maar ook bij mensen die bijvoorbeeld drugs gebruikt hebben en daar slecht op reageren. De realiteitszin ontbreekt volledig. Onbeheerste agressie uit zich direct vanuit een fysiologische reactie, een primaire schrikreactie. Dit noemen we de Flinch-reactie. Tijdens de opleidingsdag leer je hoe deelnemers zich kunnen weren tegen zo’n Flinch-reactie.

Uitspraken die passen bij onbeheerste agressie zijn bijvoorbeeld:

‘Ik ben de moeder van Jezus, jullie zullen hiervoor boeten.
‘Dat rode autootje dat hier steeds rijdt, is van jullie, Dat weet ik allang.’
‘Ik weet dat jullie mij afluisteren. Jullie proberen mij gek te maken.’
‘Jij hebt mijn persoonlijke gegevens aan de krant gegeven, hè?’
‘Ik ga mijn huis opblazen.’

In deze video zie je een praktijksituatie waarin deze vier soorten agressie te zien zijn en hoe je hier beste mee om kunt gaan?

Klik rechtsonder in de video de ondertiteling aan voor een beter begrip van de video.

In de video’s hieronder vind je per vorm van agressie nog een extra videofragment ter verduidelijking.

Frustratie/emotionele agressie

Instrumentele agressie

Witte boorden agressie

Onbeheerste/willekeurige agressie