Vormen van bedrijfstheater
We onderscheiden twee hoofdcategorieën in bedrijfstheater: amusement en regietheater.
Amusement
De amusementsvorm van bedrijfstheater uit zich vaak in een sketch. Een sketch is een kort komisch optreden, meestal tussen één en tien minuten lang met een of meer acteurs. Vaak zijn er meerdere sketches achter elkaar. De sketch kan zich op het toneel afspelen, maar ook in een andere omgeving.
Een sketch kan als warming up worden ingezet, maar kan ook tussendoor of als afsluiter (bijv. een afsluitend stukje/lied dat de dag samenvat).
Een voorbeeld
In onderstaande video zie je hoe sketches bij Het Klokhuis worden opgebouwd.
Regietheater
Regietheater is meer dan een korte ‘voorstelling’. Bij deze vorm wordt een trainingselement aan toegevoegd door de interactie met het publiek op te zoeken.
Het is een lichte humorvolle en prikkelende wijze om het publiek te confronteren met de bestaande praktijk. Dit doe je door het doorlopen van de volgende stappen:
- Stap 1: Spelen van een ‘fout’ voorbeeld
Regietheater start door, vaak samen met één of meer collega acteurs, een scène uit de praktijk te spelen (bijvoorbeeld een situatie op school, in de zorg, aan de balie etc.). Deze scène wordt bewust ‘fout’ gespeeld om de moeilijkheid van de communicatie in de praktijk bloot te leggen. Denk aan het spelen van een arts en een patiënt tijdens een symposium voor medisch specialisten, waarbij de arts slecht nieuws op een zeer botte manier brengt (of juist heel lang wacht met het vertellen). Deze scène wordt in eerste instantie volledig uitgespeeld door de acteurs, zonder onderbreking van het publiek.
- Stap 2: Input van het publiek
Vervolgens mag het publiek zich ermee bemoeien. Een van de acteurs (of de dagvoorzitter), neemt de rol van spreekstalmeester op zich en vraagt na de eerste scène om een eerste reactie. Vervolgens nodigt hij of zij het publiek uit om met suggesties te komen. Hoe kan het beter? Deze input mag het publiek tijdens de tweede keer spelen geven door in de handen te klappen zodra ze iets veranderd willen zien in het spel.
In het voorbeeld van het slechtnieuwsgesprek kunnen we ons voorstellen dat er geklapt worden wanneer de arts de patiënt niet vriendelijk begroet en alleen naar het computerscherm kijkt. De spreekstalmeester bevriest de scene en haalt de verbetersuggestie op. Bijvoorbeeld: ‘De arts moet even opstaan, de patiënt aankijken en vriendelijk begroeten’.
Belangrijk: Eén acteur is te veranderen, dat is altijd diegene waarmee de deelnemer zich identificeert. - Stap 3: toepassen van suggesties
Wanneer er een suggestie voor verbetering van de communicatie wordt gedaan, wordt de scène hervat en de suggestie toegepast. Totdat er weer wordt geklapt, de suggestie weer wordt toegepast enzovoort. Uiteindelijk is het doel om in interactie met het publiek een scène te bouwen die wél aansluit bij de beoogde communicatiestijl. - Stap 4: vervolgdiscussie
Na afloop van het spel vindt eventueel discussie plaats. In groepjes, plenair of via een panel. Hoe willen we dit soort gesprekken voeren? Wat zeg/doe je wel en wat niet? Wat spreken we erover af? Soms wordt dit vervolggesprek begeleid door de acteurs, de dagvoorzitter of door intervisie – workshopbegeleiders.
Kenmerken van regietheater
- de scènes zijn herkenbaar
- de scènes zijn geestig (dus overdreven en theatraal verkeerd doen in het begin) tenzij het onderwerp zich daar niet voor leent
- de scènes zijn niet te herleiden op bestaande personen
- de problematiek wordt serieus genomen
- de scènes zijn speelbaar (het blijft ‘theater’)
- de scenes beginnen vaak overdreven ‘verkeerd’ en worden steeds realistischer
- de suggesties van publiek worden direct geïntegreerd in de volgende scene
- er wordt gespeeld volgens principe van belonen, de andere speler beloond steeds meer naarmate de scenes realistischer worden