Verdieping: De Transactionele Analyse
In dit verdiepingshoofdstuk leer je meer over de Transactionele Analyse. Een model die vaak toepasbaar is op mensen in de zorg en psychiatrie.
Vanuit de Transactionele Analyse is de gedachte dat mensen tijdens interactie gedrag laten zien dat passend is bij de rol van Ouder, Kind of Volwassene. Dit noemen we ego-posities.
Welke positie men geneigd is aan te nemen, hangt af van wat er van jongs af aan is aangeleerd of welke communicatie in het verleden effectief werkte.
Als je al jong hebt geleerd voor ouders, broertjes of zusjes te moeten zorgen, is het zeer waarschijnlijk dat je ook in je latere leven een ouderrol op je neemt. In een vriendengroep, het team waarin je werkt of tijdens interactie met je partner.
De dramadriehoek
Een van de modellen uit de Transactionele Analyse is de zogenoemde dramadriehoek.
De dramadriehoek is een visuele weergave van communicatiepatronen tussen mensen. De dramadriehoek kenmerkt zich door het feit dat je er als het ware in ‘gevangen’ wordt en de rol aanneemt van Redder, Aanklager of Slachtoffer.
In alle drie de posities neemt men geen verantwoordelijkheid voor zichzelf, wat in de communicatie wordt versterkt.
- De Redder probeert het Slachtoffer te helpen maar ontkent de autonomie en mogelijkheden van de ander. ‘Je hebt mij nodig, want je kan het niet zelf.‘
- Het Slachtoffer voelt zich onmachtig en kijkt naar de Redder voor een (valse) oplossing. ‘Ik kan het niet en heb anderen nodig.’ Of hij kijkt naar de Aanklager voor bevestiging van zijn eigen onvermogen. ‘ Zie nou wel, ik ben ook nergens goed voor.’
- De Aanklager weet het beter en legt verantwoordelijkheden buiten zichzelf. ‘Zo gaan die dingen nou eenmaal.’
De winnaarsdriehoek
De winnaarsdriehoek geeft alternatieven om uit de cirkel van versterkende negatieve communicatie te komen.
- In plaats van te kiezen voor Reddergedrag kies je voor een zorgzame opstelling. Je wordt Helper en vraagt: Kan ik iets voor je doen?
- Het alternatief voor hulpeloos Slachtoffergedrag is beginnen met realistisch te doen. Je kwetsbaar op te stellen, niet door te klagen maar te vragen. Wil je me even helpen?
- Agressief Aanklagergedrag stopt door zich assertief op te stellen en grenzen aan te geven door Feedback te geven. Je zegt wat je écht denkt, zinnen die beginnen met Ik vind …; Ik voel …; Ik wil … zonder de ander daarbij te kwetsen.
Lees hoofdstuk 5 van het Handboek Trainingsacteren voor meer theorie over communicatiemodellen, zoals de Transactionele Analyse.
De drie ego-posities
In deze video zie je de warming-up ‘de drie egoposities’.
Klik rechtsonder in de video de ondertiteling aan voor een beter begrip van de video.
De dramadriehoek
In deze video zie je een praktijksituatie over de dramadriehoek.
Klik rechtsonder in de video de ondertiteling aan voor een beter begrip van de video.