Hoe ga je om met agressie?
Voordat we op de weerbaarheidsregels ingaan, is het belangrijk te weten welke fases een agressor doorloopt.
Fases van agressie
Symmetrisch
Wanneer je als gesprekspartner vergelijkbaar gedrag laat zien als de agressor, dan versterken jullie de boosheid. Je kunt je voorstellen dat wanneer iemand ‘hou je bek’ naar je roept, en je reageert met ‘hou zelf je bek’, dat de boosheid verder oplaait. Het zijn de situaties waarin je van het ene verwijt in het andere terecht komt en dat op den duur niemand meer weet waar het conflict nu eigenlijk over ging. Om dit vol te houden moet je dus steeds ‘one up’. Je hebt steeds groter en heftiger te spelen. Het is lastig om dit lang vol te houden.
Complementair
Bij complementaire relaties bied je de agressor complementair, oftewel aanvullend gedrag. Dit hoeft niet altijd tot de-escaleren te leiden. Iemand kan bijvoorbeeld juist heel boos worden als je heel rustig of juist afwachtend reageert. Zo kan een treinconducteur die zich aan de regels houdt heel complementair zijn aan de passagier die het niet zo nauw neemt met de regels. De kans op een conflict is daarbij aanwezig als er een normoverschrijding plaatsvindt.
Reageren op emotionele versus instrumentele agressie
Reageren op emotionele agressie
Heb je iemand tegenover je die emotioneel agressief is, dan is het belangrijk dat je hem serieus neemt en zijn woord laat doen. Mensen die zich op deze manier uiten, hebben het gevoel dat ze niet gezien worden. Aan jou de taak om dit juist wél te zien.
Dit kun je doen door stevig en kordaat op te treden. Je geeft met enige stemverheffing aan zo niet toegesproken te willen worden. Zegt best te willen helpen, maar dan zal de de agressor eerst tot rust moeten komen. Het kan soms nodig zijn dit te herhalen totdat de agressor inziet dat zijn of haar aanpak geen resultaat heeft.
Kortom: Benoem, erken, bevraag de ander, creëer draagvlak en kom tot een afspraak.
Reageren op instrumentele agressie
Wanneer je een persoon met instrumentele agressie tegenover je hebt (of een variant hiervan, zoals witte boorden agressie), vraagt dit weer een andere benadering. Je zult duidelijk moeten aangeven dat de agressie juist niet instrumenteel is, en dus niet werkt. En dat je weigert verder te praten wanneer de agressor de toon niet matigt. Tegelijkertijd geef je aan open te staan voor onderhandeling wanneer de toon verandert. Het is belangrijk dat je zelf geen agressie inzet, daardoor zal de confrontatie alleen maar exploderen. Belangrijk in al deze stappen is dat je zelf rustig en gecontroleerd blijft.
Kortom: Zelfcontrole, hou de ander een spiegel voor, stel de ander voor een keuze en voeg daad bij het woord.
Weerbaarheidsregels
Voor alle vormen van agressie geldt (in meer of mindere mate), dat het helpt als de deelnemer de volgende weerbaarheidsregels toepast:
- Stevige houding; knieën van het slot, benen onder je heupen;
- Ademhaling: buikademhaling, kracht maken;
- Oogcontact: houdt contact met de ander;
- Stem: duidelijk en met kracht; STOP;
- Stopteken: houdt beide handen in de lucht en neem een stap achteruit;
- Wat wil je wel/niet?: benoem dit letterlijk naar de agressor toe, hiermee open je een gesprek.
In de volgende video zie je de weerbaarheidsregels in de praktijk.
Klik rechtsonder in de video de ondertiteling aan voor een beter begrip van de video.